زمانی میتوان مشکل مراجع را به اعتیاد مرتبط دانست که استفادهی مستمر از مادهی مشخصی، الکل و یا به کارگیری مستمر یک الگوی رفتاری مشخص بر روی عملکرد اجتماعی، شغلی و سلامت روانی- جسمی وی اثر گذاشته باشد.
اعتیاد را می توان به دو نوع کلی تقسیم کرد: اعتیاد به مواد مخدر و اعتیاد رفتاری.
اعتیاد به مواد مخدر
مواد اصلی مورد سوء مصرف شامل: الکل، داروهای محرک (آمفتامین، کوکائین و کافئین)، ماریجوآنا (گیاهشاهدانه)، داروهای توهمزاها، هروئین و مواد افیونی، داروهای رخوتزا، خوابآور و ضد اضطراب است.
اعتیاد رفتاری
در زندگی روزمره و کشورمان چندان به آسیبزا بودن اعتیادهای رفتاری توجه نشده است و این نوع از اعتیاد چندان شناخته شده نیست؛ در حالی که اعتیاد رفتاری نیز چرخه ای مشابه اعتیاد به مواد دارند. اعتیاد رفتاری شامل مواردی مانند: اعتیاد به غذا، اعتیاد جنسی (اعتیاد به سکس)، اعتیاد به خرید، اعتیاد به کار، اعتیاد به قمار ، هم وابستگی و خود آزاری ( قطع عضو) و اعتیاد به اینترنت و تکنولوژی میباشد.
تعداد قابل توجهی از افرادی که مواد را به صورت مزمن مصرف میکنند، از برخی از انواع اختلالات روانی رنج میبرند. امروزه در دنیا این نکته به خوبی محرز شده است که سمزدایی مصرف به تنهایی نمیتواند در امر درمان اعتیاد موثر باشد چرا که اعتیاد، اختلالی است که بر بستر یادگیریهای شناختی و رفتاری غلط به وجود آمده است که تغییر این باورها و رفتارهای غلط با دارودرمانی محض امکانپذیر نیست و باید درمانهای غیردارویی در طی جلسات علمی، منظم و ساختاری به کار گرفته شود تا میزان عود به رفتار مصرف مواد هر چه بیشتر کاهش یابد.
در این راستا، متخصصان گروه روانشناسان باران مهر، بر این باور هستند که برنامهی درمانی هر مراجع باید حاوی اهداف بلند مدت و کوتاه مدت مربوط به سوء مصرف مواد باشد. بنابراین از جمله حوزههای زندگی مراجعین که توسط متخصصین این مرکز و برحسب تفاوتهای فردی مراجعان در قالب برنامهی درمانی آنها مدنظر قرار میگیرد، عبارتند از:
• تقویت خودکارآمدی و کارایی.
• تقویت مهارتهای بینفردی (ارتباطی) و اجتماعی.
• دستیابی به ثبات خانوادگی یا زناشویی.
• تقویت مهارتهای ابراز وجود.
• یادگیری روشهای مؤثر برای مقابله با فشار روانی.
• کسب مهارتهای حل مسئله و تصمیمگیری.
• یادگیری شناخت و ابراز احساسات.
• تنظیم هیجانات.
• افزایش عزتنفس و اعتماد به نفس.
رویکرد گروه روانشناسان بارانمهر در ارائهی خدمات به مراجعان با مشکل اعتیاد ( مواد و رفتاری)، درمان «چند بعدی» است و معتقدند که باید در کنار توجه بر رفتارهای اعتیادی، آنها را قالب عملکرد روانشناختی، اجتماعی و حرفهای مراجع در نظر گرفت. همچنین خدمات درمانی مرتبط به این حوزه در قالبهای زیر ارائه میشود:
• رواندرمانی انفرادی.
• رواندرمانی گروهی.
• خانوادهدرمانی.