سئوالات کودکان را در مورد مواد اعتیادآور چطور پاسخ دهیم؟
الف- سئوالات کودکان پیش دبستانی را در مورد مواد اعتیادآور چطور پاسخ دهیم
با توجه به واقعیت های جاری در مورد وابستگی دارویی و اعتیاد به مواد، به نظر می رسد دیگر نمی توان حدّ و مرز سنی برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی قائل شد و با انكار موضوع، اشتباهات جبران‌ناپذیری را مرتكب شویم. کنجکاوی کودکان در مورد فیلم ها و یا آدم هایی که در اطراف خودشان می بینند خصوصاً که در مورد اعتیاد و جلوه های ویژه اعتیاد باشد، طبیعی و مقدمه پیشگیری از اعتیاد از طریق خانواده است.
پژوهش ها بیانگر آن است که اگر کودکانمان در سنین پیش دبستانی هستند، با توجه به اینكه در این سنین كودكان تحمل شنیدن صحبت طولانی مدت را ندارند، مداخلاتی به این شرح قابل اجراء است:
اختصاص وقتی برای بازی به همراه كودك؛ با کودکان خود بازی کنید و در حین بازی در مورد پیوستگی خانواده و بیان احساسات نسبت به هم دیگر با او صحبت کنید. به عبارتی تا می توانید او را تشویق به بیان احساساتش کنید، حتی اگر خشم نسبت به شما است.
تذكر این نكته كه در خانه هم مواد سمی یافت می‌شود؛ در حین صحبت و سئوالات کودک به او بگویید مواد اعتیادآور همچون مواد سمی ایی که در خانه یافت می شوند خطرناک است و به همان صورت که ما از مصرف آنها پرهیز می کنیم باید از مصرف مواد خطرناک ناشناخته نیز پرهیز کنیم.
توضیح عوارض داروها در صورتی كه بطور غلط یا بدون دلیل مصرف شوند؛ تا می توانید عوارض مواد را برای او توضیح دهید و در توضیح خود از مثال های ملموس برای کودک استفاده کنید.
توضیح لزوم تغذیه مناسب كودكان و نام بردن چند غذای خوب؛ تغذیه مناسب با هدف سلامت و افزایش قدرت بدنی باید از اولویت های پرورشی باشد.
بیان انتظار خود از رفتار كودك؛ با کودک خود خواسته ها و انتظارات خودتان را مطرح کنید، زیرا به همان صورت که شما یک کودک آرمانی در ذهن خود پرورش می دهید او نیز یک رابطه آرمانی با والدین در ذهن خود پرورش می دهد، پس او را موجودی منفعل که مجبور است به حرف های شما گوش دهد در نظر نگیرید.
تشویق كودك برای اجرای قوانین و اصول تشویق؛ به همان نسبت که تخطی از انتظاراتمان را با تنبیه و یا محرومیت (البته یادتان باشد تنبیه به معنای روان¬شناسی یادگیری نه به معنای عامیانه آن مثل کتک زدن و غیره) پاسخ می دهیم، باید نسبت به تشویق توانمندی ها و ابرازگری های کودک حساس باشیم.
استفاده از بازی برای مسأله گشائی؛ کودکان ما باید راه حل آموزی را از خانواده شروع کنند و این کار از طریق بازی و با بیان مثال هایی ساده می تواند انجام پذیرد. برای مثال از کودک بپرسیم که، اگر اسباب بازی¬ای که مورد علاقه او است را یکی از کودکان همسایه یا فامیل خراب کند، ما باید چه کنیم؟ سپس انواع پاسخ¬های احتمالی به این مشکل را با کودک مرور کنیم و در مورد هر پاسخ احتمالی از او توضیح بخواهیم. این کار باعث می شود علاوه بر تمرین کنار آمدن با مشکلات، خلاقیت کودک در مواجهه با موقعیت های مختلف برانگیخته شود.
اجازه انتخاب به كودك از بین گزینه‌ها؛ برای کودک حدود انتخاب ها را مشخص کنید و در آن حدود به او آزادی انتخاب دهید. این کار علاوه بر تشویق استقلال در عمل و فکر، به او اعتماد به نفس و حس مشارکت می دهد.
ب- سئوالات کودکان دوره ابتدایی را در مورد مواد اعتیادآور چطور پاسخ دهیم
اگر کودکان ما در سنین آموزش ابتدایی هستند، یعنی در سن شروع آموزشگاه و دوران اولیه ابتدائی، با لحاظ کردن مطالب بالا، لازم است روش های زیر نیز مورد استفاده قرار گیرد:
در این سطح بحث درباره مواد بایستی مرتبط به رویدادهایی باشد كه كودك آنها را می‌شناسد. در اینجا نقش والدین از دو منظر بسیار مهم است، اول به عنوان معلم، و دوم به عنوان الگو.
مداخلاتی از این قبیل، متصور است:
درك كامل قوانین؛ کودک با آنچه که از والدین و ارزش های جامعه به عنوان بایددها و نبایدها است، آشنا می شود و لازم است آنها را درونی کند.
مواردی كه مردم برای سلامتی رعایت می‌كنند؛ کودک با زندگی جمعی و رعایت حقوق دیگران به صورت جدی تری باید آشنا شود.
توضیح تأثیر تبلیغات در خرید محصولات؛ تأثیرپذیری از رسانه ها یک بحثِ جدی در شکل گیری شخصیت است و اساسا بخشی از یادگیری های کودک در این سن از طریق مشاهده است، از این رو بایستی تفاوت جلوه های تبلیغی با واقعیت های زندگی برای کودک توضیح داده شود.
توضیح درباره بیماریهایی كه كودك می‌شناسد؛ آسیب ها و اختلالاتی که کودک می شناسد با بیانی شفاف و ساده توضیح داده شود و اثرات منفی درمان نابجا یا خود درمانی برجسته شود.
تمرین روش «نه» گفتن؛ یکی از مهارت های اساسی زندگی، فراگیری «نه گفتن» است و این آموزش به صورت عملی باید از خانواده شروع شود.
مرور فهرستی از كسانی كه فرزند شما می‌تواند به آنها اعتماد كند؛ در گفتگو با فرزند خود تعیین و در عین حال راه برای ورود افراد جدید از طریق بیان ویژگی های یک دوست خوب باز گذاشته شود.
ج- چنانچه کودکان در سنین نه تا دوازده سالگی هستند، یعنی پایان دوران ابتدائی و شروع مقطع راهنمائی؛ در اینجا نقش همسالان بسیار بارز است. مداخلاتی از این دست قابل تصور است:
اختصاص زمان برای صحبت با فرزند؛ با فرزندان خود به صورت منطقی صحبت کنید و از اعمال زور بیجا خودداری کنید.
تشویق فرزند به شركت در فعالیتهای گروهی؛ مشارکت فرزند شما در بازی ها و فعالیت های گروهی می تواند بسیار مؤثر باشد. بخش عمده ای از شخصیت او توسط همسالان شکل می گیرد.
آموزش فرزندان درباره مواجهه با همسالان و تبلیغاتی که هدف آنها جذاب جلوه دادن مشروبات و سایر مواد است، از الزامات این دوره است.
تمرین روشن «نه» گفتن، یک برنامه ممتد و همیشگی باید باشد.
تشویق فرزند جهت تشكیل گروههای ضد مواد مخدر با همكاری همسالان می تواند بسیار مؤثر باشد.
تشویق كودك به جمع‌آوری بریده جراید مرتبط به مواد و سایر حوادث جهت فعالیت های گروهی و انفرادی در مدرسه.
برنامه هایی را ترتیب دهید که با والدین دوستان فرزند خود آشنا شوید تا از مصونیت آنها نسبت مواد مطمئن شوید.
نظرات خود را با ما در میان بگذارید.
«موفق باشید»